Een maand geleden schreef ik in een artikel over hoe wij, volgens de filosofie, onze werkelijkheid waarnemen. Naast de vraag ‘wat is waarheid?’ omtrent hoe wij de wereld zien en in hoeverre dit ook klopt, zijn er nog enkele heel veel aspecten omtrent het waarnemen van de wereld. Wij proberen de wereld, onze werkelijkheid, altijd te ordenen, in te delen. Zonder het labelen van de werkelijkheid aan onze concepten, zouden wij verzinken in chaos. Nu is het zo dat wij ook mensen indelen, menselijke verschijningen classificeren. Er zijn een aantal manieren om mensen te classificeren, waaronder stereotypes en archetypes.
Stereotypes
Stereotypes, iedereen kent het wel. De Duitsers met bier en worst, of de Nederlanders met hun klompen. Wat dacht je van de immer siësta houdende Spanjaarden? Of de gierige joden? Stereotypen zijn een menselijk concept bedoeld om houvast te geven. Een stereotype is meestal een generalisering van een grotere groep mensen, maar kan ook van toepassing zijn op een individu. Bij een stereotype heeft men een, veelal onjuist, beeld van een persoon of groep op basis van hun verschijning. Stereotypes zijn gebaseerd op vooroordelen.
Stereotypes worden veel gebruikt in verhalen en op tv. Door de toegankelijkheid en herkenbaarheid van een stereotype personage, kunnen de lezers/kijkers zich er makkelijker mee identificeren. Ook worden stereotypes veel gebruikt ter bevordering van komedie. Zo worden blondines vaak als dom neergezet, of denk aan Asterix die de verbeelding is van een stereotype gedachte over Galliërs.
Kortom, stereotypes zijn een simplistische manier van denken om onze wereld te ordenen. Bij het woord ‘moeder’ zie je al direct een bepaald type vrouw voor je. Bij ‘nerd’ en ‘macho’ idem. Deze beelden zijn een vooroordeel, een manier van mensen ordenen. Een kanttekening bij stereotypering, is dat het in veel gevallen ook kwetsend over kan komen.
Archetypes
Carl Gustav Jung heeft veel psychoanalytisch onderzoek gedaan naar archetypen. Jung ging er van uit dat mensen naast een persoonlijk bewustzijn ook een collectief bewustzijn hadden. Hierbij moet je denken aan een soort psychisch bewustzijn dat erfelijk is en per ras/soort/cultuur wordt gedeeld. Archetypen zijn dus als het ware overgeleverde elementen die de persoonlijkheid van een mens structureren. Een archetype zorgt ervoor dat wij ons op een bepaalde manier ontwikkelen. Bijvoorbeeld middels beelden in onze dromen. Waar de meeste psychologen destijds uitgingen dat de mens een tabula rasa was, veronderstelde Jung dus dat wij al een hele hoop kenmerken en ideeën meekregen vanuit een soort ‘oerbron’ aan collectief bewustzijn. Belangrijk om te weten is dat een archetypen zich onbewust ontwikkeld. Archetypen gaan over iemands persoonlijkheid, het innerlijk, terwijl stereotypen zich vooral richten op het uiterlijk.
Jung benoemt dat een ‘archetype an sich‘ niet bestaat. Je moet de archetypen zien als een soort blauwdruk, als een plattegrond die de basis vormt voor de opbouw van je persoonlijkheid (en daarmee je uitstraling). Maar Roos… wat zijn dan die archetypen? Good question my dear. Er zijn 5 archetypen volgens Jung:
- De persona. Dit is de manier waarop een mens zich laat zien aan de buitenwereld. Het is niet ‘de echte ik’, maar een soort masker. Basically, het is je imago. Uiteraard kan een persoon meerdere maskers tegelijk dragen, of verschillende maskers al naar gelang een situatie. Allemaal profilering dus.
- De schaduw. Dit is de negatieve, duistere kant van het onderbewuste. De schaduw bestaat uit primitieve instincten, verdrongen tekortkomingen en zwakheden, en is irrationeel van aard.
- De anima. De vrouwelijke kant van de psyche. Bij mannen vormt het anima een onbewuste tegenpool. Jung veronderstelde namelijk dat iedereen kenmerken van beide geslachten vertoonde op psychologisch gebied.
- De animus. Logischerwijze het mannelijke deel van de psyche. Natuurlijk dan ook de onbewuste tegenpool in de persoonlijkheid van de vrouw.
- Het zelf. Dit is het centrale archetype welke de totale persoonlijkheid vormt. Dit is het moeilijkst te begrijpen archetype omdat het alle andere archetypen harmoniseert, en zowel de bewuste als onbewuste psyche omvat.
Al deze archetypen heeft Jung omgevormd tot symbolen. Ironisch genoeg kunnen deze symbolen wel weer wat stereotype elementen met zich meedragen. Zo onderscheidt Jung onder andere de tovenaar, het kind, de denker, de held, de moeder, de maagd, de wijze oude man, enz. Grappig is trouwens dat je veel van Jungs symbolen terug kunt zien in tarotkaarten. Oh, and I’ve got something for you. Als je op deze link klinkt, kom je bij 12 zogenaamde archetypische symbolen. Ben benieuwd waarin jij jezelf herkent. 😉
Okay, I should end this. Over een klein kwartier (11.15) moet ik de bus halen, en ik wil nog even ontbijten enzo, haha. Time to work.
Als welk stereotype zou jij jezelf beschrijven en als welk archetypisch-symbool? Wat vind jij van Jungs theorie?
♥
__________
Bron afbeelding: Pixabay
Geef een reactie