Charisma, wat is dat eigenlijk? Veel popsterren hebben ‘charisma’, evenals leiders. Mensen accepteren of volgen andere mensen op basis van hun uitstraling; of die ander voldoende charisma heeft om jou te beïnvloeden. Denk even aan wie jouw (tiener)idool was. Alles wat diegene deed vond je geweldig, het idool inspireerde je, motiveerde je, en jij zag hem/haar als voorbeeld. Niets mis mee. Echter, charisma heeft een keerzijde. Sekten draaien op narcistische charismatische leiders. Zij hebben een boodschap, verpakken het mooi, en de volgeling vind alles wat die leider doet inspirerend. Nu geef ik een hoop voorbeelden, maar erg duidelijk wordt het begrip nog niet hè?
A little explanation
Charisma is een sterke persoonlijke aantrekkingskracht die iemand uitoefent op andere mensen, die wordt ervaren als een bepaalde uitstraling. Charismatische persoonlijkheden kunnen volksmassa’s in beweging brengen, ten goede of ten kwade. – Wikipedia
Charisma is een lastig begrip omdat wat iemand charismatisch vind per persoon kan verschillen. Ik dacht eerst dat ‘charisma’ sloeg op ‘iemand iets heeft’, maar wat dat ‘iets’ dan is… Tegenwoordig wordt het woord ‘charisma’ te pas en te onpas gebruikt, waardoor de eigenlijke betekenis niet duidelijk meer is. Sommigen vinden Donald Trump charismatisch; er zijn mensen die denken dat zijn charisma hem zo ver heeft gekregen – al opperde een docent communicatiewetenschappen dat Trump een slim staaltje framing heeft toegepast waardoor hij mensen op zijn hand kreeg.
Anyways, ik vind bijvoorbeeld autoritaire, sympathiek aandoende mensen charismatisch. Leiderschap waarbij er oog is voor de medemens, dat spreek mij aan. Overigens zijn er verschillende vormen van charisma. Ambtscharisma bijvoorbeeld, is het verschijnsel waarbij iemands ambt, zijn beroep, hem een charismatische uitstraling geeft. Denk bijvoorbeeld aan een commissaris of een kapitein van een schip. And I’m wondering: als je puur kijkt naar de definitie ‘een bijzondere uitstraling’, is dan jouw geliefde niet ook charismatisch? Immers, diegene heeft een voor jou bijzondere uitstraling. Wat mij overigens doet afvragen: is charisma in deze zin dan alleen een knap koppie, of ook het gevoel van warmte, vertrouwen, en begrip wat iemand kan uitstralen? I guess it’s a combination.
Charisma en religie
Een andere definitie van charisma is: ‘begenadigd zijn door God‘. Max Weber noemt hierbij de ‘ethische profeet’ en de ‘exemplarische profeet’. Er zijn mensen die het woord van God verkondigen en dus als ethische profeet gezien worden. Tevens zijn er mensen die claimen God te zijn, de exemplarische profeet. ‘Charisma’ wordt hierbij dus gekoppeld aan een religieus persoon met een ‘boodschap’. Echter, de vraag hierbij is of dat ‘charisma’ werkzaam is als iemand zichzelf een profeet noemt. Niet iedereen gelooft dat er tegenwoordig profeten op aarde rondlopen. Anderzijds zijn er ook genoeg mensen gevoelig voor dergelijke uitspraken, wat kan leiden tot sektarische bewegingen.
In de jaren ’80/’90 volgden veel mensen David Koresh, de leider van de Branch Davidians. Koresh claimde dat hij ‘de gave der profetie’ had ontvangen. Ofwel, dat hij door God aangeraakt was en derhalve een profeet was. Vele mensen volgden hem, honoreerden zijn bizarre geboden – zo mocht hij met elke vrouw die hij wilde seks hebben – en vochten zelfs voor hem. Vrijwel de hele sekte is in 1993 omgekomen bij een schietpartij.
Dit is overigens de zeer zeer zeer ingekorte versie van het verhaal, en enkel wat ik me van de documentaire herinner.
Verschijning of projectie?
Er zijn nog twee factoren die een rol spelen bij ‘charisma’. Zo kan iemand van zichzelf een charismatische uitstraling hebben. ‘Uitstraling’ kan nog iets diepen gaan: ‘iemand die over buitengewone gaven beschikt’. Wat verstaat men onder buitengewoon? De wonderen uit de Bijbel, of juist paranormale gaven? Ik geloof wel in geesten en in bepaalde paranormale verschijnselen, al ben ik er tegelijkertijd een beetje sceptisch over. Alle paragnosten, mediums, en andere paranormaal begaafde mensen, zouden dan charismatisch zijn. Maar, is dat niet iets te gemakkelijk gesteld? Veel mensen kijken immers kritisch aan tegen paragnosten en zien hen juist helemaal niet als charismatisch.
Een andere factor is ‘instraling’. Je projecteert datgene wat je wil zien in iemand op de ‘charismatische persoon’. Hierbij denk ik wederom aan verliefdheid. Je projecteert alles wat je graag in een partner wil zien op de persoon waarop je verlieft bent. Of, je projecteert zaken op een persoon die belangrijk voor je is. Kinderen kunnen dit goed: papa is de sterkste, papa kan alles. Naarmate je ouder wordt brokkelt dat idee af en verdwijnt het ‘ouderlijk charisma’ gedeeltelijk.
Dus, wat is charisma?
Ja, goede vraag. Na al deze info kan ik nog steeds niet benoemen wat charisma precies is. Jij wel? ‘Uitstraling’ is net zo wazig als het begrip ‘charisma’ zelf. Wellicht omdat het per persoon verschilt wat diegene aanspreekt en dus charismatisch zal vinden. Het lastige van dit individuele aspect is dat je moeilijk anderen kunt beschermen tegen charismatische personen met verkeerde intenties. De keerzijde van charisma is namelijk groot en kan flinke gevolgen hebben voor de volgers van de charismatische persoon. Of, well, we nemen een Trump, problem unsolved. Ik zie niet in wat er charismatisch is aan een rondschreeuwende wortel, maar dat is enkel mijn perspectief, hehe. Er zijn genoeg mensen die zich wel aangetrokken voelen tot dergelijke types.
Final note: George Clooney is ook hartstikke charismatisch. De man heeft een aantrekkelijke, knappe verschijning, heeft iets mysterieus, en daarom verkoopt die Nespresso zo goed, haha. 😉
Hoe zou jij ‘charisma’ beschrijven? En, wie vind jij een charismatisch persoon?
♥
Bron afbeelding: Death to Stock.
Verder lezen: Len Oakes, The Charismatic Personality. Bowen Hills, Australia: Australia Academic Press, 2010.
Geef een reactie