Een week of drie geleden las ik bij Internettoerist dat er zonder je zintuigen geen wereld is om te bestaan. Als je niets ziet, hoort, voelt, ruikt, en proeft, hoe kun je dan weten van het bestaan van ‘iets’? Overigens weidde diezelfde blog nog uit over dat jij niet je zintuigen bent – zintuigen komen enkel voort uit een groter bewustzijn. Nu was het niet mijn bedoeling om deze complexe materie over dualiteit te behandelen, maar eerder het ietwat ‘eenvoudiger behapbare’ bestaan van dingen. Dit onderwerp kwam weer onder mijn aandacht toen ik vanochtend een paar hoofdstukken las in een – echt heel spannend en geweldig – boek. De hoofdpersoon dacht op een gegeven moment: “Als een cameraman in het bos valt en niemand draait zich om om te kijken, heeft hij dan geluid gemaakt?“¹ Dit is best aardig filosofisch materiaal, nietwaar? 😉
Wanneer bestaat iets?
Kleine Roos was ook al een denkertje. Vroeger stelde ik mezelf de vraag hoe mijn kamer eruitzag als ik er niet was. Bestond die kamer dan wel, of nam alles pas vorm aan zodra je er binnenliep? Als er iemand anders in de kamer was, zag die persoon dan dezelfde kamer als ik, of zouden er kleine verschillen zijn? Die kleine hersenen kraakten wat af hoor, haha. Wat hierbij aansluit is de opmerking ‘wat je niet kent, kun je niet missen’. Als jij het bestaan van iets niet af weet, klopt het dat je het niet mist omdat je eenvoudigweg niet weet wat je zou moeten missen – al heb je ook mensen die iets missen waarvan ze weten dat het nog niet bestaat, geneesmiddelen bijvoorbeeld. Tegenwoordig weten we van het bestaan van vele dingen af, ook dingen die we zelf niet hebben gezien. Of ja, wellicht heb je het gezien op een foto, of vorm je je een beeld van ‘iets’ naar aanleiding van het verhaal van een ander. Actually, the question is wanneer ‘iets’ daadwerkelijk bestaat. Als iets bestaat voor een ander, bestaat het dan ook al voor jou? Het geinige van dergelijke vragen is dat dit voor de een ‘onnozele redenaties’ zijn en voor de ander een filosofisch opstapje naar meer.
Als je er vanuit gaat dat ‘iets’ bestaat zodra je het ziet, hoe zit het dan als je blind bent? Voor een blinde bestaan geen kleuren, toch? Of wellicht maakt jouw brein kleuren aan, maar weet je ze niet te onderscheiden volgens de namen die de zienden aan de kleuren hebben toebedeeld. Voor een dove bestaat geen geluid, of het mentale geluid wordt niet als zodanig herkent. Als je niet kunt voelen, bestaat hard en zacht, ruw en glad, niet voor jou. Wellicht zie je textuur, maar alles voelt hetzelfde. Nu kun je hier tegenin brengen dat iemand met een dergelijke handicap toch ‘weet’ van het bestaan van textuur. Ja, maar is weten dat iets zou moeten bestaan terwijl jij het zelf nooit zult ervaren wel echt een weten? Wanneer ‘weet’ je iets? Worden de dingen die wij weten niet gebaseerd op wat wij zintuiglijk waarnemen? Tegelijkertijd is het wel zo dat als wij niet zien dat iets valt, we het wel kunnen horen en omdraaien, zodat we zien wat er gevallen is. Als een doof persoon zich omdraait en ziet dat er iets op de grond ligt, kan hij denken dat het gevallen is maar het kan ook daar neergelegd zijn.
Zintuigen zijn toch niet alles?
Het lijkt heel logisch om te argumenteren op basis van onze zintuiglijke waarneming. Je hoort of ziet iets vallen, als een zintuig wegvalt, vangen je andere zintuigen dat op, enz. Maar, als er niemand is om te zien/horen/voelen/ervaren dat een pak suiker van het aanrecht valt, is het dan wel gebeurt? Je zou zeggen van wel, want als jij thuis komt zie je het pak suiker op de grond liggen. 1 en 1 is logica, right? And still I wonder, is alles wel zoals wij het ervaren? Zijn er dingen die gewoonweg niet bestaan totdat het onder onze aandacht valt? Is 1 en 1 wel 2, of zijn er andere krachten werkzaam? Zien wij wat wij willen zien; of maken we logische verhalen van hetgeen we ervaren? Op het moment dat een ruimte leeg is, bestaat die ruimte dan? En nu niet zeggen ‘dan hang je toch een camera op’, want dat had ik ook al bedacht. 😉
Waar het mij eigenlijk om gaat, is hoe wij iets zeker kunnen weten. Logica en ervaring brengen ons een eind, maar we weten ondertussen ook dat dingen niet altijd zijn wat ze lijken. Iemand die hallucineert ziet dingen voor werkelijkheid aan, terwijl dat niet zo is. Of misschien juist wel? Wellicht zijn hallucinaties glimpen van een andere werkelijkheid. Ik vraag me weleens af in hoeverre wij iets horen enkel omdat dat ‘logischerwijze’ is wat we moeten horen – bijvoorbeeld de plof van het pak suiker op de grond. Is het niet zo dat wij onze eigen werkelijkheid construeren? Anderzijds moet er wel een waarheid in die werkelijkheid zitten, anders zouden we niet en mass (grotendeels) dezelfde werkelijkheid ervaren.
Dus, think about it: je loopt door het bos en ineens komt er iemand tussen de bomen vandaan gerend. Die persoon verteld je dat hij net een beer in de ogen heeft gekeken, en dat de beer toen gewoon omviel met een harde plof. Jij hebt niets gehoord, en in een bos in Nederland vind je vast geen beren, toch? Het verhaal lijkt sterk… Toch loop je met die ander mee, en zoals jij verwachtte is die beer nergens te bekennen. Is het verhaal van de man werkelijkheid? You tell me. Wij zouden het wellicht een hallucinatie noemen, maar is het niet gebeurd enkel omdat jij het niet zelf ervaren hebt en de logica je ‘vertelt’ dat het niet kan omdat er geen wilde beren in Nederland lopen? Wauw Roos, dit is echt een gaar voorbeeld. Yeah, I know. Wist even niets beters te bedenken, hehe. Mijn brein is weer leeg, er komen nu alleen nog maar vragen. Dit onderwerp is gewoon uitermate discutabel. Enerzijds lijkt alles zo logisch want ‘je ervaart het toch’, terwijl het aan de andere kant nog maar de vraag is in hoeverre onze ervaringen kloppen.
Een vleugje dualisme
Oké, paar zinnen dan om dat gare relaas hierboven te verklaren. 😉 In de oosterse filosofische tradities zijn al eeuwenlang de discussies over dualisme en non-dualisme aan de gang.² Alles is één, één is alles. Basically komt het er op neer dat onze gehele werkelijkheid zoals wij die ervaren een illusie is. Je zintuigen zijn onderdeel van diezelfde illusie – een onderdeel dat de illusie blijft voeden. Uiteindelijk maakt ‘alles’ deel uit van dezelfde bron. Deze bron kan een oerbewustzijn zijn, een oer-energie, het goddelijke, whatevers you want it to be. Vandaar dus de vraag in hoeverre ‘dingen bestaan’.
Volgens mij heb ik nu wel genoeg vragen gesteld. Hm, oké, nog eentje dan:
Wat denk jij?
♥
1. Alexandra Olivia, De laatste deelnemer (2016) p. 161.
2. Lees bijvoorbeeld ook deze blog: Is Brahman ons bewustzijn?
* Dit artikel bevat een affiliatie link.
Like what you read? Volg mij via Bloglovin, Facebook, Twitter, of Instagram!
Geef een reactie