Een traditie die mij ontzettend intrigeert is de voodoo traditie. Voodoo? Roos, ben je wel helemaal lekker? Let me guess, bij voodoo denk jij aan van die eigenaardige duistere types die met naalden in poppetjes prikken om anderen te pijnigen. Am I right? Nou, secret told, dat kwaadaardige en duistere gedoe heet ‘zwarte hoodoo’ en valt onder de magische kant van voodoo, maar is niet de leidraad van voodoo. Besides, hoeveel dark-cults zijn er wel niet afgeleid van het christendom? Voodoo als traditie op zich is juist erg mooi en open-minded omdat het uitgaat van ‘de relativiteit van het goede’, but let me get to that. 🙂
Some basics
De origine van de religie ligt in Afrika en de verspreiding was te danken aan de slavernij. ‘Voodoo’ betekent grofweg ‘geest’ (deity, spirit) al wordt ook gedacht dat het een afleiding is van het Franse ‘vous deux‘ (‘u beiden’), wat de dualiteit tussen het goede en slechte in de voodoo symboliseert. Er wordt één god erkent, Bon Dieu, wie de loa’s aanstuurt. Deze loa’s -ofwel spirits – zijn vergelijkbaar met ‘de engelen van God’. Bon Dieu wordt gezien als de schepper en onderhouder, maar hij wordt niet aangeroepen omdat hij te druk is. Kinda ironic, nietwaar? In de Abrahamische religies gaat het juist om de relatie met God/Allah terwijl de voodoo-gelovigen juist de loa’s vereren en om hulp vragen – middels vele rituelen – omdat hun god te druk is met andere zaken.
Overigens reikt het idee van de spirits nog wat verder. Voodoo-gelovigen gaan er van uit dat hun persoonlijkheid bestaat uit verschillende geesten met aan het hoofd de mèt tèt – ‘master of the head‘. Deze mèt tèt kan met een van de loa’s verbonden zijn en op basis daarvan het gedrag/de persoonlijkheid van een individu verklaren, evenals zijn levenspad. Iemand met Ogou, de warrior spirit, als mèt tèt zal in zijn leven veel te maken krijgen met machtsconflicten en is wellicht zelf ook een tikkeltje agressief. De loa’s hebben elk ook meerdere kanten, goede en slechte eigenschappen, evenals elk mens.
Some thoughts
Voodoo richt zich – in tegenstelling tot wat velen wellicht denken – op harmonie, vrede, en gezondheid. Karen McCarthy Brown stelt dat voodoo draait om moraliteit, respect voor jezelf en de ander, en de acceptatie van conflict en diversiteit als (een vorm van) levensenergie. Dit klinkt wat tegenstrijdig, nietwaar? Het idee is dat je er niets mee opschiet als je conflict probeert weg te denken maar deze energie beter kunt ombuigen tot iets positiefs. Ofwel, erken alle soorten energieën, positief en negatief, en benut deze in jouw voordeel.
Wande Amibola stelt dat voodoo erkent dat ieder mens anders is en derhalve wat anders nodig heeft. Een ‘goed leven’ is voor iedereen anders; er is niet één universele handleiding die voor iedereen werkt. Voodoo is dan ook alles behalve een orthodoxie. De belangrijkste waarde is zelfkennis. Pas als je jezelf kent, kun je moreel handelen aangezien je dan pas weet wat voor jou goed en slecht is. Overigens is het dan weer niet de bedoeling dat je handelt ten koste van anderen, behalve als het strikt noodzakelijk is voor jouw eigen welzijn. Wat voor de een goed is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Vanuit dit besef, deze relativiteit, handelen voodoo-gelovigen.
Het ‘goede’
De relativiteit van het goede – en dus ook het slechte – is mijns inziens zeer plausibel. Stel dat er een universele regel zou zijn dat het voor elk mens goed is om iedere ochtend melk te drinken, dus dat moet je verplicht doen. Hoe zit het dan met de lactose-intolerante mensen? Wauw Roos, wat een voorbeeld… Ja, I know, maar het maakt wel iets duidelijk – I hope. Als voor elk mens dezelfde regels moeten gelden, dezelfde waarden, dan krijg je dergelijke situaties – situaties waar blijkt dat de regel voor sommigen juist een totaal tegenovergesteld effect heeft. Waar de een baat bij heeft, kan de ander juist schaden.
Einsteins relativiteitstheorie gaat niet enkel op voor natuurkundige wetten, maar ook voor ethiek. Als je kijkt naar de verschillende culturen op onze aardkloot, zie je een immense diversiteit aan hoe bevolkingsgroepen met ethiek, waarden, en normen omgaan. Is de ethiek van die andere cultuur slechter dan de jouwe? Nee, maar ook niet per definitie beter. Het is simpelweg een verschil in perspectief – al maken wij mensen er dan weer een missie van om ‘de ander’ te doordrenken van de waarheid van onze denkbeelden, but that’s another story. 😉
Dus, wanneer is iets goed? Als het voor iedereen goed is, of als het voor jou goed is? ‘Het goede’ moet niet worden bezien vanuit een object of de handeling, maar vanuit de persoon in interactie met dat object of die handeling. Iets op zichzelf is goed noch slecht, pas in ‘relatie’ tot iets of iemand blijkt of het ding op zichzelf goed of slecht is – MAAR enkel in relatie tot dat iets. Comprendrez-vous? Voodoo hecht dan ook veel waarde aan relaties – zowel tussen personen, als tussen objecten, andere levende wezens, en handelingen – omdat de relaties onderling bepalen of iets al dan niet goed is voor de persoon in kwestie. Er is geen vaststaande weg die voor iedereen werkt, men moet zichzelf kennen om te kunnen zien wat zijn weg van het goede is. Dus wat is ‘het goede leven’? Only you can decide for yourself. 😉
Nu zou ik hier dieper op in kunnen gaan met allemaal ethische theorieën, maar eigenlijk ben ik meer benieuwd naar hoe jij denkt over goed en slecht. So…
Wat is jouw visie op ‘het goede’ en een ‘goed leven’?
♥
Meer lezen?
Karen mcCarthy Brown. “Haitian Voodoo: the distinct self and the relational world.” In: The meaning of life in the world religions. Edited by Joseph Runzo and Nancy M. Martin. Oxford: Oneworld publications, 2001. p. 235-250.
Bron afbeelding: Austin Ban
Geef een reactie