Afgelopen maanden ben ik erg druk bezig geweest met mijn scriptie voor de bacheloropleiding religiewetenschappen. Het onderwerp ‘stervenshulp bij een voltooid leven’ bleek, zoals verwacht, een erg gevoelig onderwerp. De benadering vanuit paganistische ethiek bleek veel lastiger te zijn dan ik verwachtte, mede dankzij een gebrekkig ’theologisch kader’. Hetgeen ik zo mooi vind aan paganisme, de vrijheid die je hebt om je eigen pad te kiezen, bleek nu weinig handvatten te geven. Desondanks resulteerde alles tezamen in een beschouwing over leven en dood, ethiek, politiek, en paganisme uiteraard. Het is een vrij dik ‘verslag’ geworden waarin ik vele uren heb gestoken. Al dat onderzoeken, lezen, nog meer lezen, schrijven, herschrijven, meer lezen, meer schrijven… heeft een scriptie opgeleverd waar ik trots op ben. Tja, en toen kreeg ik een dikke 8.3 als beoordeling! So happy and proud!
Wanna read the whole thing? Klik dan hieronder op de link voor een pdf. Voor degenen die geen tijd hebben om zo’n 50 pagina’s te lezen – of geen zin, hehe – staat hieronder eveneens de samenvatting. 🙂
“Ethische dilemma’s: zelfbeschikking over de dood?”
Samenvatting
Deze scriptie houdt zich bezig met de vraag “Hoe staat (neo)paganistische ethiek tegenover de ethische dilemma’s die het debat ‘stervenshulp bij een voltooid leven’ oproept binnen de Nederlandse politiek?” Het debat ‘stervenshulp bij een voltooid leven’ ligt erg gevoelig in de Nederlandse politiek vanwege de vele ethische vraagstukken die het oproept. In deze scriptie werd onderzocht of paganistische ethiek wellicht een helpend perspectief kan bieden betreffende het debat.
‘Voltooid leven’ duidt op de ervaring dat het leven niets meer te bieden heeft en men de dood verkiest. De positieve connotatie van de term blijkt in de meeste gevallen onterecht te zijn. Voor vele ouderen liggen onder de stervenswens factoren als eenzaamheid, het verlies van autonomie, het verlies van zingeving, en de angst voor het verliezen van de regie over het eigen leven.
De ethische vraagstukken waar politici zich voor zien staan is in beeld gebracht middels een kwalitatieve inhoudsanalyse gericht op media-artikelen in de periode 2010 tot en met april 2018. Uit deze analyse komt onder andere naar voren dat de waarde van het individu en zijn recht op zelfbeschikking lijnrecht tegenover het belang van de samenleving als geheel staat. Daarnaast worden de argumenten voor en tegen een mogelijke wetgeving betreffende ‘stervenshulp bij een voltooid leven’ gekenmerkt door dubbelzinnigheid doordat beide partijen dezelfde terminologie hanteren: ‘barmhartigheid’ en ‘beschaving’. Tevens zorgt de taak van de overheid om het leven te beschermen voor een dilemma; hoe kan het leven beschermd worden en tegelijkertijd aan de stervenswens van een individu tegemoetgekomen worden?
Het meest opmerkelijke wat uit het onderzoek naar voren kwam is de pragmatische houding van de Nederlandse politici. Betreffende de ethische dilemma’s spraken vele politici zich niet uit. Onderliggende argumenten voor hun voor- of tegenpositie binnen het debat werden vrijwel niet genoemd. Er werd echter wel gehandeld: het manifest ‘Waardig Ouder Worden’ werd in het leven geroepen met als doel het aanvechten van de factoren waardoor ouderen hun leven als voltooid ervaren. Tevens is de pragmatische houding van de politici terug te zien in de uitwerking van het concept ‘de stervenshulpbegeleider’ en het opstellen van een mogelijke leeftijdsgrens.
Literatuuronderzoek naar paganisme en paganistische ethiek toont aan dat paganisme een diversiteit aan tradities betreft welke enkele kenmerken delen: 1) de liefde voor de natuur, 2) polytheïsme, animisme, en pantheïsme, 3) zelfontplooiing, 4) en de gemeenschap. Deze gemeenschap betreft zowel de gehele natuur als kleinere tribes waartoe een paganist zich kan rekenen. Een paganist heeft onder andere als doel om zichzelf te ontplooien in relatie tot de natuur, waarbij autonomie en vrijheid belangrijke waarden zijn. Hierbij mag men leven zoals hij wil, mits anderen daarbij geen schade berokkend wordt.
De paganistische visie op de dood, suïcide en euthanasie wordt eveneens gekenmerkt door de waarden ‘vrijheid’ en ‘autonomie’. Voor paganisten is de dood een transformatie die behoort bij het leven, geen einde van het leven. Tevens hechten paganisten meer belang aan de levenskwaliteit dan aan de levensduur. De keuze tot levensbeëindiging is een autonome keuze welke hoort bij het recht op zelfbeschikking. Als men het recht heeft over zijn leven te bepalen, mag hij eveneens over zijn dood bepalen, is de paganistische optiek.
De conclusie maakt duidelijk dat paganistische ethiek voornamelijk uitkomst biedt bij het dilemma betreffende de taak van de overheid om het leven te beschermen. Vanuit een paganistische visie zou niet het leven beschermd moeten worden, maar de kwaliteit van het leven zoals het individu dat zelf ervaart. Het is geen bescherming te noemen om iemand te dwingen verder te leven als zijn levenskwaliteit te wensen over laat. In dergelijke gevallen is het barmhartiger om iemand te laten gaan.
Ten slotte kan er vanuit paganistische ethiek geconcludeerd worden dat het debat ‘stervenshulp bij een voltooid leven’ helemaal geen politieke kwestie zou moeten zijn. De keuze tot levensbeëindiging ligt bij het individu, niet bij de overheid. Dit betekent eveneens dat ‘stervenshulp’ niet verwacht, noch verplicht, kan worden; het al dan niet verlenen van stervenshulp is een autonome keuze van degene wier hulp gevraagd wordt.
Geef een reactie